Krok po kroku

• Poszukiwania działki
• Przed budową
• Fundamenty
• Ściany, kominy, strop
• Dach
• Stolarka okienna i drzwiowa zewnętrzna
• Instalacje wewnętrzne, przyłącza mediów
• Wykańczanie budynku (elewacja, wnętrza)
• Wyposażenie wnętrz
• Ogród, ogrodzenie, bruk
• Użytkowanie domu

Płytki ceramiczne

Podłogowe płytki ceramiczne nie mają zbyt długiej tradycji w polskim budownictwie indywidualnym. Wiąże się to zarówno z polską tradycją wykańczania wnętrz i stosunkowo wysoką ceną tego materiału jak również z tym, że podłogi pokryte płytkami ceramicznymi powszechnie są uważane za podłogi zimne. Rozwój podłogowych systemów grzewczych spowodował jednak, że materiały ceramiczne coraz częściej stosuje się na posadzki podłóg nie tylko kuchennych i łazienkowych. Coraz częściej płytki ceramiczne spotkać można na podłogach w holach, jadalniach a nawet w salonach i sypialniach. Aktualna oferta rynkowa podłogowych płytek ceramicznych zaspakaja w pełni nie tylko najbardziej wybredne gusta, lecz także spełnia wszechstronne wymogi użytkowe.

Podstawowym materiałem do produkcji płytek ceramicznych są gliny i iły. Z masy glinianej z dodatkiem piasku, tlenków barwiących oraz mineralnych dodatków uszlachetniających formowane są płytki i kształtki ceramiczne metodą prasowania, ciągnięcia lub odlewania zazwyczaj w temperaturze otoczenia.

Jak to się robi...

Płytki ciągnione (metoda formowania A) formuje się z masy plastycznej w prasach pasmowych, a otrzymane pasmo cięte jest na płytki o określonej długości. Często stosuje się metodę podwójnego ciągnienia, polegającą na formowaniu podwójnych płytek, które rozdziela się na dwie po wypaleniu. Strony montażowe tych płytek mają charakterystyczne równoległe rowki. Płytki prasowane (metoda formowania B) formuje się w matrycach z masy rozdrobnionej na proszek lub drobne granulki pod podwyższonym ciśnieniem. Płytki odlewane (metoda formowania C) formuje się w postaci surowych półfabrykatów odlewanych w porowatej formie odciągającej wodę.

Po uformowaniu elementy ceramiczne są suszone a następnie wypalane w wysokiej temperaturze 1000-1300oC. Struktura materiału ceramicznego po wypaleniu może być porowata lub spieczona. Stopień spieczenia ma wpływ na własności techniczne i użytkowe płytek. Płytki porowate mają mniejszą twardość i mniejszą odporność na ścieranie, są bardziej nasiąkliwe, mniej odporne na zabrudzenia, oddziaływanie czynników chemicznych, przebarwienia i na różnice temperatur. Płytki o strukturze spieczonej charakteryzującą się niską nasiąkliwością, dużą twardością i dużą odpornością na ścieranie.

Przykład aranżacji wnętrza płytkami Ceramiki Opoczno

Podstawowe cechy

Nasiąkliwość jest w przypadku płytek podłogowych bardzo istotną cechą. Im płytka jest bardziej porowata, tym jest bardziej nasiąkliwa, a tym samym mniej odporna na zaplamienie. Nasiąkliwość jest określana w procentach i oznaczana literą E. Ze względu na stopień nasiąkliwości płyty ceramiczne dzieli się na trzy grupy oznaczone cyframi rzymskimi. Płytki grupy I cechuje nasiąkliwość do 3%. Grupa II jest podzielona na dwie podgrupy. W podgrupie IIa dopuszcza się nasiąkliwość w granicach 3-6% a w podgrupie IIb nasiąkliwość 6-10%. W grupie III znajdują się płytki o nasiąkliwości powyżej 10%.

Ścieralność płytek określa się w pięciu klasach. Płytki o niskiej klasie ścieralności I i II przeznaczone są wyłącznie do pomieszczeń łazienkowych, sypialni oraz tych pomieszczeń, w których używa się miękkie obuwie domowe. Płytki w klasie III mogą być używane na posadzki w korytarzach i przedpokojach poza strefą drzwi wejściowych oraz kuchniach i pomieszczeniach o mniejszym natężeniu ruchu. Klasa IV dotyczy płytek o dużej odporności na ścieranie przeznaczonych do pomieszczeń o dużym natężeniu ruchu i dużym zanieczyszczeniu powierzchni, np. w sklepach, na klatkach schodowych. Płytki o najwyższej, V klasie ścieralności można stosować nawet na posadzki obiektów przemysłowych i ciągów komunikacyjnych o bardzo dużym natężeniu ruchu i zanieczyszczeniu.

W przypadku ceramiki podłogowej dużą rolę odgrywa również twardość płytek, wytrzymałość na nacisk i zginanie, odporność na działanie środków chemicznych domowego użytku, odporność na skoki temperatury i mrozoodporność.

Różnorodność

Ceramika podłogowa może być wypalana jednokrotnie lub dwukrotnie. Lico płytek może być szkliwione (glazurowane) lub nie szkliwione. Szkliwo - cienka, szklista powłoka o grubości 0,3-0,5 mm nierozdzielnie połączona z kamionkowym podłożem - pozwala uzyskać gładką i estetyczną powierzchnię, a dodatkowo zmienia parametry eksploatacyjne płytki takie jak odporność na ścieranie, zmiany temperatur oraz działanie czynników chemicznych i wody. Przy wypalaniu jednokrotnym płytki powleka się szkliwem w końcowej fazie procesu suszenia, przy wypalaniu dwukrotnym szkliwo jest nakładane po pierwszym wypaleniu. Kolor wyrobu uzależniony jest od surowców, z jakich wypalono element ceramiczny. Dominują odcienie ciemniejsze w żółci, czerwieni, brązie, ale spotyka się również ceramikę bardzo jasną o w kolorze jasnoszarym, jasnokremowym a nawet białym. Ostateczny kolor płytek można uzyskać przez malowanie farbami ceramicznymi, lub pokrycie różnobarwnym szkliwem.

Podział

Ceramiczne płytki podłogowe znane są w Polsce pod potoczną nazwą terakoty, pomimo że terakota jest tylko jednym z wielu rodzajów ceramicznych materiałów podłogowych. Najogólniej ceramiczne materiały podłogowe można podzielić na wyroby kamionkowe i wyroby z gresu porcelanowego.

Do wyrobów kamionkowych zaliczamy: terakotę, klinkier, cotto i gres czerwony. Materiały te charakteryzują się wysoką wytrzymałością mechaniczną, dużą odpornością na działanie kwasów i zasad oraz niską ścieralnością. Naturalny ich kolor od odcieni żółci i czerwieni poprzez brąz do grafitu jest wynikiem barwienia się w wysokiej temperaturze związków chemicznych wchodzących w skład gliny. Kamionkę stosuje się na posadzki w kuchni i w miejscach narażonych na duże obciążenia użytkowe statyczne i dynamiczne oraz zabrudzenia tłuszczem, olejem i oddziaływanie środków chemicznych.

Płytki terakoty są formowane przez prasowanie, szkliwione i wypalane jednokrotnie. Ze względu na swoje właściwości fizyczne i rozległą skalę barw są od dawna wykorzystywane na posadzki podłogowe. Płytki klinkierowe są formowane przez ciągnienie i wypalane jednokrotnie. Występują w postaci nieszkliwionej lub szkliwionej. Bardzo mocny spiek nadaje im wysoką odporność na ścieranie, twardość i odporność chemiczną a także obniża ich nasiąkliwość, zwiększając tym samym mrozoodporność. Cotto jest formowane w procesie ciągnienia. Płytki cotto są nieszkliwione, mają strukturę porowatą i występują w kolorze czerwonym. Gres czerwony jest podobny do klinkieru, lecz płytki formowane są przez prasowanie i występują zazwyczaj w postaci nieszkliwionej.

Gres porcelanowy jest materiałem ceramicznym o wysokiej wytrzymałości, porównywalnej z granitem, nie chłonie wilgoci (nasiąkliwość wynosi max 3%), jest mrozoodporny, posiada bardzo wysoką odporność na wpływy czynników chemicznych, zmiany temperatury a co najważniejsze na ścieranie i zarysowanie. Praktycznie tylko płytki gresowe osiągają V klasę ścieralności. Naturalna barwa gresu jest biała, lecz przez dodanie pigmentów ceramicznych można otrzymywać płyty gresowe w rozmaitych kolorach. W ofercie handlowej znajdują się płytki podłogowe z gresu porcelanowego o nierównej fakturze lub polerowanie na gładko, dzięki czemu w zależności od wzoru przypominają matowe tafle szklane lub płyty marmurowe.

Płytki gresowe posiadają jednak jedną wadę – są podatne na plamienia, które są nieusuwalne za pomocą powszechnie stosowanych detergentów. Dotyczy to szczególnie gresu polerowanego, ponieważ w procesie szlifowania i polerowania warstwy powierzchniowej usunięta zostaje część fazy szklistej i następuje odsłonięcie porów otwartych. Pozwala to czynnikom plamiącym penetrować w głąb płytki. Tę wadę gresu można zlikwidować poprzez pokrywanie płytek specjalnymi substancjami organicznymi, które bardzo skutecznie chronią płytki nie polerowane i niestety nie są całkiem skuteczne w odniesieniu do płytek polerowanych. Ze względu na swoje właściwości płytki z gresu porcelanowego znajdują zastosowanie na podłogach ciągów komunikacyjnych, w korytarzach i holach tak w budownictwie indywidualnym jak i w budynkach użyteczności publicznej. Nadają się również do stosowania na zewnątrz budynków jako posadzki tarasów oraz okładziny elewacyjne.

Płytki podłogowe występują w różnych wymiarach nominalnych. Wymiary płytek z tej samej partii produkcyjnej mogą się jednak nieco różnić od wzorcowego wymiaru produkcyjnego ze względu na deformacje, do jakich dochodzi w trakcie wypalania. W procesie wypalania może dochodzić również do zmiany tonacji barwnej płytek, toteż po wypaleniu płytki są selekcjonowane w partie o tym samym wymiarze i takiej samej tonacji barwnej. Typ tonacji barwnej i wymiar płytek jest określony na opakowaniu. Na opakowaniu umieszcza się również oznaczenie gatunku płytek. W gatunku I dopuszcza się pięć płytek wadliwych na 100. W gatunkach II i III liczba ta może być znacznie większa.

Zasady doboru

Dobierając płytki ceramiczne do zastosowania w określonym pomieszczeniu i warunkach należy kierować się ich funkcją techniczną wynikającą z właściwości oraz funkcją estetyczną zależną od gustu i upodobań użytkownika. W zależności od miejsca ułożenia płytek muszą one spełniać określone właściwości użytkowe.

Płytki do wnętrz, w których użytkownicy poruszają się w obuwiu miękkim muszą charakteryzować się odpornością na ścieranie i odpornością na plamienie. Płytki do łazienek muszą posiadać odpowiednią odporność na ścieranie, plamienie i działanie związków chemicznych powszechnie stosowanych w gospodarstwie domowym. Na dna brodzików należy stosować płytki antypoślizgowe. Płytki do kuchni muszą posiadać dużą odporność na ścieranie, twardość powierzchniową (6-8 w skali Mohsa), powinny być antypoślizgowe oraz muszą być odporne na plamienie i działanie związków chemicznych stosowanych w gospodarstwie domowym. Płytki na tarasy muszą charakteryzować się wysoką odpornością na ścieranie oraz muszą być antypoślizgowe i mrozoodporne. Płytki na schody zewnętrzne muszą charakteryzować się odpornością na ścieranie, antypoślizgowością, mrozoodpornością i twardością powierzchniową 7-8 w skali Mohsa. Płytki basenowe muszą być antypoślizgowe, mieć bardzo niską nasiąkliwość, odporność na działanie soli stosowanych w basenach i odporność na ciągłe namakanie. Wszystkie parametry płytek, które mają wpływ na późniejsze ich użytkowanie, ujęte są w przepisach technicznych opracowanych specjalnie dla płytek ceramicznych. W rynkowej ofercie podłogowych płytek ceramicznych znajdują się zarówno płytki nie szkliwione, jak i szkliwione. Cechy użytkowe i walory estetyczne płytek nie szkliwionych zależą wyłącznie od rodzaju i jakości tworzywa kamionkowego lub gresowego, z którego zostały wyprodukowane, oraz od zastosowanych technik zdobienia. Inaczej jest w przypadku płytek szkliwionych. O ich walorach estetycznych i parametrach użytkowych decydują właściwości i cechy warstwy szkliwa.

Dr inż. Jerzy Madej