Krok po kroku

Dom pasywny- nowa idea w podejściu do oszczędzania energii

Koncepcja domu pasywnego zakłada stworzenie w budynku takich warunków, które umożliwią w maksymalnie możliwym stopniu zaoszczędzenie energii.

Za dom pasywny uważa się taki budynek, w którym dla zapewnienia komfortu cieplnego mieszkańców nie zużywa się więcej niż 15 kWh energii na 1 m2 powierzchni użytkowej. W praktyce oznacza to, że w całym okresie grzewczym do ogrzania jednego metra kwadratowego mieszkania potrzeba tyle energii ile wytwarza się podczas spalania 1,5 l oleju opałowego, bądź 1,7 m3 gazu, albo 2,3 kg węgla. Dla porównania, zapotrzebowanie na ciepło dla budynków budowanych w systemie konwencjonalnym wynosi około 120-200 kWh/ na 1 m2 na rok. Taka oszczędność energii w domu pasywnym jest możliwa, ponieważ komfort termiczny zapewniają źródła ciepła, które wcześniej nie były wykorzystywane. Źródłem ciepła mogą być sami mieszkańcy, rozmaite, używane przez nich urządzenia elektryczne, energia słoneczna lub ciepło odzyskane z urządzeń wentylacyjnych.

Stworzenie domu pasywnego wymaga świadomego zastosowania nowoczesnych technik ograniczających straty ciepła i jego pozyskiwania z wnętrza budynku już na etapie projektowania budynku. Dotyczy to szczególnie zaprojektowania bardzo dobrej izolacji termicznej ścian i stropów, która zatrzymuje ciepło wewnątrz budynku, okien, wykonanych z ciepłych profili i niskoemisyjnych szyb, eliminacji mostków termicznych oraz zaprojektowania odpowiedniej instalacji wentylacyjnej i kanalizacyjnej. Projektując dom pasywny przewiduje się rozmaite możliwości pozyskiwania energii słonecznej, poprzez właściwe usytuowanie budynku względem stron świata, odpowiedni dobór rozmiaru i rodzaju oszklenia, należyte rozmieszczenie pomieszczeń w budynku w zależności od temperatury wymaganej dla funkcji, jaką mają spełniać i zastosowanie odnawialnych, przyjaznych środowisku naturalnemu źródeł energii.

Ciepłe, szczelne zewnętrzne ściany są pierwszym elementem łańcucha technologicznego w budynkach energooszczędnych i pasywnych. Współczynnik przenikania ciepła U dla ściany w budynku pasywnym powinien być mniejszy od 0,15 W/(m2K). Uzyskuje się go stosując odpowiednie materiały konstrukcyjne i ociepleniowe. W przeważającej większości budynków pasywnych w Europie do budowy ścian używa się bloczków wapienno-piaskowych lub bloczków z betonu komórkowego. Ściany ociepla się wełną mineralną lub styropianem, dobierając tak system ocieplenia, aby nadać budynkowi pożądane cechy. Korzysta się na ogół z całościowego systemu jednego producenta, wówczas istnieje gwarancja, że poszczególne elementy ocieplenia nie kolidują ze sobą i gwarantują skuteczne ocieplenie domu. Materiały ociepleniowe muszą być elastyczne o wysokiej odporności na uderzenia. Muszą też posiadać doskonałe właściwości paroprzepuszczalne, umożliwiające odparowanie wilgoci przez ściany. Jest to zagadnienie szczególnie istotne w przypadku dobrze zaizolowanych domów. Tynki zewnętrzne muszą być odporne na zmywanie, oddziaływanie promieni UV i zmienne warunki atmosferyczne.

Innowacyjne rozwiązania stosowane w domach pasywnych są drogie na etapie inwestycyjnym, ponieważ stosuje się nowe, zaawansowanymi technicznie systemy i urządzenia, niekiedy takie, których produkcja nie odbywa się na skalę masową. Rozwiązanie te przynoszą jednak konkretne zyski na etapie eksploatacji. Dom pasywny to inwestycja, która dość szybko się zwraca. Koszty ogrzewania domu pasywnego o powierzchni 120m2 w sezonie grzewczym szacuje się na około 500zł! Dodatkowo z uwagi na znakomitą izolację termiczną oszczędza się latem na klimatyzacji, ponieważ dom pasywny utrzymuje stałą temperaturę wnętrz.

Reasumując, aby budynek spełniał wymogi domu pasywnego konieczne są do spełnienia pewne podstawowe wymagania projektowe, do których należy zorientowanie budynku w kierunku południowym, maksymalne wykorzystanie naturalnych warunków terenowych w celu pozyskania energii termicznej, rozkład pomieszczeń zapewniający racjonalne wykorzystanie i ograniczenie zużycia pozyskanej energii termicznej, prosta i zwarta bryła budynku, zapewniająca jak najmniejszy stosunek A/V, doskonała szczelność i izolacyjność termiczna przegród zewnętrznych i brak mostków termicznych oraz zastosowanie nowoczesnych technologii pozwalających na racjonalne gospodarowanie energią.

Dr inż. Jerzy Madej